1. სამეწარმეო საზოგადოების
დაშლა
2022 წლის 1 იანვრიდან ძალაში შევიდა მეწარმეთა შესახებ ახალი კანონი.
კანონმა დაამკვიდრა
ახალი ტერმინი - სამეწარმეო საზოგადოების (სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება, კომანდიტური საზოგადოება, შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება, სააქციო საზოგადოება, კოოპერატივი) დაშლა. ამ სტატიაში განხილული იქნება სწორედ
საზოგადოების დაშლასთან დაკავშირებული პროცედურები.
საზოგადოების
დაშლა რეალურად გულისხმობს საზოგადოების გაუქმებას. პრაქტიკაში, ყოველდღიური მსჯელობის
დროს ხშირად იყენებენ ტერმინს - ლიკვიდაცია. თუმცა, ლიკვიდაცია და დაშლა მცირედით განსხვავებული
ტერმინებია.
საზოგადოების
დაშლა შესაძლებელია განხორციელდეს რამდენიმე შემთხვევაში:
1. მიღებული პარტნიორთა
გადაწყვეტილება საზოგადოების დაშლის შესახებ;
2. პარტნიორის
განცხადების/სარჩელის საფუძველზე მიღებულია სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება
საზოგადოების დაშლის შესახებ;
3. არ შესრულდა
კანონის მოთხოვნა პარტნიორთა მინიმალური რაოდენობის შესახებ;
4. მიღებულია
სისხლის სამართლის საქმეზე განაჩენი საზოგადოების ლიკვიდაციის შესახებ;
5. ასევე, წესდებით
შესაძლებელია გათვალისწინებული იყოს სხვა შემთხვევა.
პირველ შემთხვევაში, საზოგადოების დაშლისათვის საჭიროა ჩატარდეს პარტნიორთა კრება. გადაწყვეტილება მიღებულად ითვლება, თუ მას დაეთანხმება კენჭისყრაში მონაწილეთა სულ მცირე ¾.
რაც შეეხება საზოგადოების
დაშლას სასამართლოს მიერ პარტნიორის განცხადების საფუძველზე, ეს დასაშვებია, თუკი სასამართლოს
მიმართავს პარტნიორი მნიშვნელოვანი საფუძვლის არსებობისას.
პარტნიორს მნიშვნელოვანი
საფუძველი გააჩნია, თუკი საზოგადოება ვეღარ აღწევს მის მიზანს. ამასთან, ეს გამოწვეული
უნდა იყოს რომელიმე პარტნიორის მიერ უხეში გაუფრთხილებლობით ან განზრახვით, ან პარტნიორი
ვეღარ უნდა ასრულებდეს მის მოვალეობას. აღსანიშნავია, რომ წესდებით შეგიძლიათ შეზღუდოთ
პარტნიორის მხრიდან საზოგადოების დაშლის მოთხოვნის უფლება.
იმ შემთხვევაში,
თუ სხვა პარტნიორისათვის მიუღებელია საზოგადოების დაშლა, მას შესაძლებლობა აქვს განცხადების/სარჩელის
შემტანი პარტნიორისგან გამოისყიდოს მისი კუთვნილი წილი სამართლიან ფასად.
2. ხარვეზიანი საზოგადოება
კანონმა დაადგინა
კიდევ ერთი ახალი ტერმინი - ხარვეზიანი საზოგადოება. ხარვეზიანია საზოგადოება, რომლის
მონაცემები აღარ შეესაბამება კანონით დადგენილ მოთხოვნებს. მაგალითად, შეიძლება საზოგადოებას
აღარ ჰყავდეს დირექტორი, რაც ერთ-ერთი სავალდებულო მოთხოვნაა საზოგადოების მიმართ.
ამ დროს, საზოგადოება მიიჩნევა ხარვეზიან საზოგადოებად. ამ დროს რეესტრის ამონაწერი
არ გაიცემა და ჩერდება საზოგადოების რეგისტრირებული მონაცემები.
გაითვალისწინეთ,
რომ ყველა მეწარმე სუბიექტი, რომელიც რეგისტრირებულია 2022 წლის 1 იანვრამდე, ვალდებულია
მისი სარეგისტრაციო მონაცემები შეუსაბამოს მეწარმეთა შესახებ ახალ კანონს 2 წლის განმავლობაში,
ანუ არაუგვიანეს 2023 წლის 31 დეკემბრისა. იმ შემთხვევაში, თუ ამ ვადაში არ უზრუნველყოფთ
მონაცემების შესაბამისობას ახალ კანონთან, თქვენი საზოგადოება ჩაითვლება ხარვეზიან
საზოგადოებად. ამ დროს, მარეგისტრირებელი ორგანო საზოგადოებას განუსაზღვრავს 3 თვიან
ვადას ხარვეზის აღმოსაფხვრელად. თუ დადგენილ ვადაში არ აღმოიფხვრება ხარვეზი, საზოგადოება
გაუქმდება. თუ საზოგადოებას ქონება გააჩნია, დაიწყება საზოგადოების ლიკვიდაცია.
ლიკვიდაცია
საზოგადოების
დაშლის რეგისტრაცია იწვევს საზოგადოების ლიკვიდაციის პროცესის დაწყებას. ლიკვიდაციის
პროცესში საზოგადოება ისევ მოქმედია, უბრალოდ მას ენიჭება სტატუსი - ლიკვიდაციის პროცესში.
ლიკვიდაციის პროცესში, ხელმძღვანელი პირის გარდა საზოგადოების სხვა ორგანოები ინარჩუნებს
საკუთარ უფლებამოსილებას.
რაც შეეხება საზოგადოების
ხელმძღვანელობას - მას ხელმძღვანელობს ლიკვიდატორი.
ლიკვდატორმა დაუყოვნებლივ
უნდა შეატყობინონ საზოგადოების კრედიტორებს საზოგადოების დაშლის შესახებ. შეტყობინება
უნდა მოხდეს საზოგადოების ელექტრონულ პორტალზე ან ვებ-გვერდზე ინფორმაციის განთავსების
გზით. ინფორმაცია მიეწოდება ასევე შემოსავლების სამსახურს, რომელიც ატყობინებს საჯარო
რეესტრს აქვს თუ არა საზოგადოებას რაიმე საგადასახადო დავალიანება.
ლიკვიდატორად
ინიშნებიან საზოგადოების ხელმძღვანელი პირები. თუმცა, შესაძლებელია წესდებით გათვალისწინებული
იყოს სხვა პირის დანიშვნა, ან საზოგადოების საერთო კრებამ გადაწყვიტოს სხვაგვარად.
ლიკვიდატორის მიმართ დადგენილია იგივე მოთხოვნები, რაც არის ხელმძღვანელი პირის მიმართ,
ანუ ზრუნვის მოვალეობა, ინტერესთა კონფლიქტის თავიდან არიდება და ა.შ. თუმცა, ლიკვიდატორის
მიმართ არ ვრცელდება კონკურენციის აკრძალვის მოთხოვნა.
ლიკვიდატორს ევალება
ლიკვიდაციის დროს დაასრულოს საზოგადოების მიმდინარე საქმეები, მოახდინოს აქტივების
რეალიზაცია და შეასრულოს საზოგადოების ვალდებულებები. რაც შეეხება ახალი გარიგების
დადებას, ლიკვიდატორს შეუძლია დადოს ახალი გარიგება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს აუცილებელია
ლიკვიდაციისთვის. მაგალითად, შეიძლება დაიდოს გარიგება, რომლითაც მოხდება აქტივების
შეფასება, მიმდინარე სასამართლო საქმეების დასრულება და ა.შ. თუმცა, ლიკვიდატორი ვერ
დადებს გარიგებას, მაგალითად, ახალი დანადგარების შესაძენად, რადგან აქ ვერ დაასაბუთებს,
რომ ის აუცილებელია ლიკვიდაციისთვის.
ლიკვიდაციის დაწყების
მომენტში, ლიკვიდატორმა უნდა შეადგინოს ბალანსი. ქონება ნაწილდება პარტნიორებს შორის
წილებთან დაკავშირებული უფლებების შესაბამისად. თუმცა, თუ შენატანები არ იყო სრულად
განხორციელებული, ჯერ ბრუნდება შენატანები და მის შემდეგ ნაწილდება დარჩენილი ქონება.
რაც შეეხება ქონების
განაწილების ვადებს - ქონება შეიძლება განაწილდეს ვალდებულებების დაფარვიდან და განცხადების
გამოქვეყნებიდან 5 თვის შემდეგ. ამ ვადაზე ადრე შეიძლება განაწილდეს ქონება სასამართლო
გადაწყვეტილების საფუძველზე თუ არსებობს დამოუკიდებელი აუდიტორის დასკვნა, რომ ყველა
ვალდებულება შესრულებულია და არ არსებობს მესამე პირების ინტერესების შელახვის საფრთხე.
ამ დროს, ქონება შეიძლება განაწილდეს განცხადების გამოქვეყნებიდან 5 თვის ნაცვლად,
3 თვის შემდეგ.
თუ ვალდებულება
სადავოა, ქონება შეიძლება განაწილდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ კრედიტორს წარედგინება
ვალდებულების ტოლფასი უზრუნველყოფა. ამ დროს შესაძლებელია განაწილდეს ქონება და პარალელურად
გაგრძელდეს დავა ვალდებულების შესახებ. ამ დროს საფრთხე არ შეექმნება მესამე პირს,
რადგან თუკი დავა მის სასარგებლოდ გადაწყდება, მისი ინტერესები დაკმაყოფილდება უზრუნველყოფის
საშუალებით.
მას შემდეგ, რაც
ქონება სრულად განაწილდება, საზოგადოების ლიკვიდაცია დასრულდება. ლიკვიდაციის დასრულება
გულისხმობს საზოგადოების გაუქმებას. ლიკვიდაცია უნდა დასრულდეს მისი დაწყებიდან არაუგვიანეს
4 თვისა, ხოლო თუ საგადასახადო შემოწმება გაგრძელდება, მაშინ საგადასახადო შემოწმების
დასრულებიდან არაუგვიანეს 1 თვისა.
მნიშვნელოვანია,
რომ საზოგადოების ლიკვიდაციის დასრულების შემდეგ, საზოგადოებამ უნდა შეინახოს დოკუმენტაცია
ლიკვიდაციის დასრულებიდან 6 წლის განმავლობაში. თუ დოკუმენტაცია მოიცავს ხელშეკრულებას,
ის შენახული უნდა იყოს ხელშეკრულების მოქმედების ვადის დასრულებიდან 6 წლის განმავლობაში.
დოკუმენტაციის შესანახ ადგილს განსაზღვრავს ლიკვიდატორი. დოკუმენტაცია უნდა იყოს უსაფრთხო
ადგილას.
